Kroniek 1943 deel 2
Geplaatst in Oud Winschoten
Halfjaarlijks tijdschrift over de geschiedenis van Winschoten – Jaargang 11 / 2008 / deel 21
Gebeurtenissen in het tweede half jaar van 1943:
Donderdag 1 juli 1943
De kerk roept U
In de Ned. Herv. Kerk werd donderdagavond een bijzondere samenkomst gehouden voor hen, die het kerk gaan niet meer gewoon zijn. Deze bijeenkomst was belegd door de kerkenraad van de Ned. Herv. Gemeente en het bestuur van de Kapel, in het kader van een actie, die in deze omgeving wordt gevoerd tot het wekken van meer belangstelling voor de kerk.
Het grote kerkgebouw was vrijwel geheel bezet. De bijeenkomst werd ingeleid door Ds. M. van Leeuwen, die na het uitspreken van het votum, gezamenlijk gezang, in gebed voorging. Als sprekers traden op ds. J. Arthur Mulder van Meeden en ds. B.J. Ader van Nieuw-Beerta, die de betekenis van de kerk in deze tijd belichtten. Het slotwoord werd gesproken door ds. F. Siega.
Zaterdag 3 juli 1943
Bedrijfssport
Ook in Winschoten is onder leiding van het Ned. Arbeidsfront een begin gemaakt met het beoefenen van sport in bedrijfsverband. De eerste bedrijfssport gemeenschappen zijn tot stand gekomen bij de Noord Ned. Machinefabriek en de Stoomwasserij Heddema. Met andere bedrijven zijn nog onderhandelingen gaande.
Donderdag 22 juli 1943
Bosconcert Winschoter Harmonie Orkest
Gisteravond gaf het Winschoter Harmonie Orkest onder leiding van de heer M.J. Cerfontaine zijn eerste concert in het wandelbos. De publieke belangstelling was groot. Het orkest bracht op uistekende wijze een aantal nummers ten gehore, waarnaar door de honderden met aandacht werd geluisterd.
Zaterdag 21 augustus 1943
Onderduikers gehuisvest
In een bijzondere zitting van het Duitsche Landesgericht, welke donderdag te Groningen werd gehouden, stonden negen landbouwers uit deze provincie terecht waaronder de landbouwer Albert K. te Winschoten. Omdat zij jongelui die zich moesten melden voor tewerkstelling in Duitsland en die zich daaraan trachtten te onttrekken door onder te duiken, hadden begunstigd door hen onderdak te verlenen. Vrijwel alle verdachten beweerden, dat zij de jongelui in dienst hadden genomen omdat er zoveel bijzonder werk lag te wachten en er gebrek aan arbeidskrachten bestond. De Staatsanwalt wees er op, dat de verdachten zich hadden schuldig gemaakt aan overtreding van verschillende verordeningen van de bezettende macht. Tegen alle verdachten werden gevangenisstraffen van 3 tot 7 maanden en geldboetes van fl. 100 tot fl. 300 geëist. Tegen Albert K. luidde de eis 7 maanden gevangenis plus fl. 300 boete subs. 1 maand gevangenis. De Staasanwalt verklaarde er geen bezwaar tegen te hebben, dat de verdachten uit de voorlopige hechtenis werden ontslagen, zulks in verband met de drukke werkzaamheden in de landbouw. De President ontsloeg allen uit de voorlopige hechtenis en bepaalde de uitspraak van het vonnis op heden, zaterdagmorgen.
Donderdag 9 september 1943
W.V.V. en BATO
Besprekingen die sinds enige tijd werden gevoerd tussen bestuursleden van W.V.V en van Bato om te komen tot een betere verstandhouding tussen deze beide oude sportverenigingen, hebben er toe geleid, dat ook de vraag of een fusie tussen de beide clubs wenselijk en noodzakelijk is, in het geding is gekomen. Dinsdagavond is tussen de gecombineerde besturen een vergadering gehouden, waarin wel is gebleken, dat momenteel van een fusie weinig terecht zal kunnen komen. Over enkele punten konden de besturen het niet eens worden, afgescheiden van de vraag of de leden er voor zouden voelen. Er is tenslotte een commissie benoemd bestaande uit 3 bestuursleden van Bato en drie W.V.V.-ers die de zaak nog eens onder ogen zal zien. Als dit kan leiden tot een inderdaad goede verstandhouding tussen de beide clubs en samenwerking waar dit in het belang van het Winschoter sportleven wenselijk is, dan is er reeds veel gewonnen. Waar de feitelijke fusieplannen momenteel van de baan zijn zullen we een oordeel over het voor en tegen hiervan voorlopig voor ons houden.
Dinsdag 14 september 1943
Ontslag Egmond als ambtenaar van de burgerlijke stand
Commissaris en bestuursraden van de Provincie Groningen hebben uitspraak gedaan op het bezwaarschrift van de ontslagen secretaris van de gemeente Winschoten de heer J. Egmond tegen het besluit van de burgemeester van de gemeente Winschoten waarbij hem ongevraagd ontslag is verleend als ambtenaar van de burgerlijke stand. Het bezwaarschrift is ongegrond verklaard zodat het ontslag gehandhaafd blijft.
Zaterdag 18 september 1943
Bato jubileert
Zestig jaar geleden op 18 september 1883 kwam op initiatief van de heer J. Jansonius, toen onderwijzer, een groepje jongelui samen in Café Tivoli waar werd besloten een gymnastiekvereniging op te richten die de naam Bato kreeg. De heer Jansonius werd voorzitter en directeur, onder de medeoprichters behoorden de heren J. Koopmans en Spitzen, beter bekend als Geert Teis Pzn., de bekende Groningse dichter. Over de eerste jaren van Bato’s bestaan is niet veel bekend. Wel weet men dat er uitvoeringen werden gegeven en dat het ledental niet groot was. Ook is bekend dat de heer Jansonius omstreeks 1892 werd opgevolgd door de heer Edelman. Dat duurde echter maar een paar jaar, toen kwam de heer Jansonius terug. In de eerste jaren werden de lessen gegeven in Tivoli, later in de gymnastiekschool van de H.B.S. maar ook nog weer enkele jaren in Hotel Vrijheid.
De heer J. Jansonius
Tot de oorlog van 1914-1918 trad Bato naar buiten op met haar uitvoeringen en een enkele maal met demonstraties in omliggende plaatsen, terwijl ook een tournee naar Luxemburg tot de hoogtepunten behoorde. De grote bloei kwam langzaam maar zeker na de vorige oorlog. Directeur werd de heer G.D.A. Wieringa en het ledental nam snel toe. Vooral de dames afdeling steeg in ledental en Bato bracht in die tijd uitstekende turners voort als Richte van Zweden, Tammo Veenstra, Kasper Smit en dan natuurlijk de onverwoestbare Hendrik van Tholen.
Na het vertrek van de heer Wieringa was de heer Weeke een paar jaar directeur , om daarna te worden opgevolgd door Tom Postma, die de grondslag legde voor de latere grote bloei van de vereniging. Onder zijn leiding werd o.a. bij het 40-jarig bestaan een zeldzaam mooie uitvoering gegeven en de resultaten bleven niet uit: in 1923 steeg het ledental van 164 naar 304. Er waren inmiddels verschillende voorzitters geweest, Cor Hoekstra, Tammo Veenstra en daarna de heer J. Fröling. Toen in 1925 de heer Fröling vertrok ontstond in het bestuur een meningsverschil, dat leidde tot volledig aftreden van het bestuur, het ledental liep achteruit tot 209 in 1929. In dat jaar werd de heer P. Hoekstra directeur en het ledental nam weer toe, zodat het in 1933 bij het vijftigjarig bestaan op 430 stond.
Sindsdien is de groei gebleven, ook nadat de heer Kliphuis, na zich enkele jaren als voorzitter zeer verdienstelijk te hebben gemaakt, zijn taak overdroeg aan de heer Brouwer. De laatste tien jaren zijn haast over rozen gegaan voor Bato. Al is de gymnastiekvereniging de voornaamste, ook de andere afdelingen bloeien: voetbal, handbal, atletiek laten steeds van zich spreken. Men kan gerust zeggen, dat Bato De Sportvereniging van Oostelijk Groningen is. Het jubileum wordt op bescheiden schaal gevierd.
Donderdag 7 oktober 1943
Herziening uitbreidingsplan
Het uitbreidingsplan, betreffende de gronden begrensd door de spoorbaan, de weg door het St. Vitusholt, het Winschoterdiep en de grens met de gemeente Scheemda werd in 1937 vastgesteld. Sindsdien zijn verschillende op het plan van invloed zijnde factoren gewijzigd en zijn nieuwe gezichtspunten naar voren gekomen, welke deze herziening wenselijk hebben gemaakt. De gronden, destijds aangekocht van de heer A. Jager in het St. Vitusholt, zouden voor een gedeelte bestemd zijn voor bebouwing in de klasse B (woningen zoals men die b.v. aantreft aan de Schönfeldsingel). Gezinnen die de afstand tot het stadscentrum geen bezwaar vinden en op ruimte en groen zijn gesteld, zullen hier een aantrekkelijke woongelegenheid vinden.
Er is ruimte voor 79 van deze woningen en voor 432 woningen klasse C, eenvoudiger type woningen (b.v. als aan de Burg. Engelkenslaan). Het terrein krijgt verschillende straatverbindingen met de weg door het St. Vitusholt en ook met de Trekweg t.o. de fabriek van de fa. Kuiper en Grezel. In het plan is tevens gerekend op de bouw van een kerk aan de Trekweg en een school ten zuiden van de Acacialaan, terwijl naast het W.V.V.-terrein plaats is voor een verenigingsgebouwtje, een café of restaurant en ten Westen van deze sportvelden een parkeerterrein van bescheiden afmeting is ontworpen.
Het achterste gedeelte van het terrein tussen de spoorbaan en de nieuwe begraafplaats is geheel bestemd voor plantsoenaanleg. Er zal een hertenkamp kunnen worden ingericht voor de Kastanjelaan (Joodse begraafplaats), terwijl in het park flinke vijvers zullen komen, die gelegenheid zullen bieden om te vissen en ‘s winters voor de beoefening van de ijssport. Verder is in het verlengde van de verkeersweg aan een Rosarium gedacht tegen een achtergrond van zwaar geboomte.
Er is ruimte voor 79 van deze woningen en voor 432 woningen klasse C, eenvoudiger type woningen (b.v. als aan de Burg. Engelkenslaan). Het terrein krijgt verschillende straatverbindingen met de weg door het St. Vitusholt en ook met de Trekweg t.o. de fabriek van de fa. Kuiper en Grezel. In het plan is tevens gerekend op de bouw van een kerk aan de Trekweg en een school ten zuiden van de Acacialaan, terwijl naast het W.V.V.-terrein plaats is voor een verenigingsgebouwtje, een café of restaurant en ten Westen van deze sportvelden een parkeerterrein van bescheiden afmeting is ontworpen.
Het achterste gedeelte van het terrein tussen de spoorbaan en de nieuwe begraafplaats is geheel bestemd voor plantsoenaanleg. Er zal een hertenkamp kunnen worden ingericht voor de Kastanjelaan (Joodse begraafplaats), terwijl in het park flinke vijvers zullen komen, die gelegenheid zullen bieden om te vissen en ‘s winters voor de beoefening van de ijssport. Verder is in het verlengde van de verkeersweg aan een Rosarium gedacht tegen een achtergrond van zwaar geboomte.
Dinsdag 19 oktober 1943
Zang en Vrienschap
Dameskoor “Zang en Vrienschap” herdenkt haar 10-jarig bestaan onder de bekwame leiding van de heer M.J. Cerfontaine. In verband met de tijdsomstandigheden zal het feit 20 oktober alleen in besloten kring in het repetitielokaal worden gevierd.
Maandag 1 november 1943
De Allerheiligenmarkt
Onder groter belangstelling dan we in verband met de tijdsomstandigheden hadden verwacht hebben we de Allerheiligenmarkt gehad. Er kon niet van een massaal bezoek worden gesproken, zoals dit in vroegere jaren het geval was, toch waren uit de omliggende gemeenten nog vele honderden marktbezoekers gekomen, zodat er op het marktterrein en in de hoofdstraten de gehele dag een levendige, gezellige drukte heerste. De Venne behoefde niet zoals voorgaande jaren voor de markt worden gebruikt.
Alles was nu voorzover het z.g. stalletjesmarkt betreft ondergebracht op het Schönfeldplein, dat hiervoor meer dan voldoende ruimte bood en zonder dat het gewone verkeer behoefde te worden omgelegd. Waren er verleden jaar nog tal van stalletjes en kramen w.o. ook voor allerlei eetwaren, thans was het aantal daarvan al heel gering.
Ondanks dat was er intussen nog heel wat te koop en het waren vooral de z.g. “standwerkers” die verschillende nuttige artikelen met de bekende welbespraaktheid aan de man trachtten te brengen. Verder was er ook weer het rad van avontuur van de Winterhulp en we zagen velen een kansje wagen, terwijl tevens een spreekgestoelte met luidspreker van de N.S.B. ook niet ontbrak. Vanaf het spreekgestoelte voerden sprekers het woord om de talrijke luisterende volksgenoten te spreken van de betekenis en het streven van het nationaal socialisme. Ter afwisseling van het gesprokene werden muziek en zangplaten gedraaid, waardoor de gezellige sfeer van de Allerheiligenmarkt verhoogd werd.
Alles was nu voorzover het z.g. stalletjesmarkt betreft ondergebracht op het Schönfeldplein, dat hiervoor meer dan voldoende ruimte bood en zonder dat het gewone verkeer behoefde te worden omgelegd. Waren er verleden jaar nog tal van stalletjes en kramen w.o. ook voor allerlei eetwaren, thans was het aantal daarvan al heel gering.
Ondanks dat was er intussen nog heel wat te koop en het waren vooral de z.g. “standwerkers” die verschillende nuttige artikelen met de bekende welbespraaktheid aan de man trachtten te brengen. Verder was er ook weer het rad van avontuur van de Winterhulp en we zagen velen een kansje wagen, terwijl tevens een spreekgestoelte met luidspreker van de N.S.B. ook niet ontbrak. Vanaf het spreekgestoelte voerden sprekers het woord om de talrijke luisterende volksgenoten te spreken van de betekenis en het streven van het nationaal socialisme. Ter afwisseling van het gesprokene werden muziek en zangplaten gedraaid, waardoor de gezellige sfeer van de Allerheiligenmarkt verhoogd werd.
Maandag 8 november 1943
Luttje Adrillen
De tweede novembermarkt, de Luttje Adrillen, had nog een vrij talrijk bezoek van buiten getrokken, al was dit dan niet zo groot als verleden maandag. Het aspect van de markt was gelijk aan de vorige. Het was druk op het Schönfeldplein en in de straten. Ook waren er weer enige z.g. “standwerkers”met diverse waren, terwijl ook het geluksrad van de Winterhulp en het spreekgestoelte van de N.S.B. niet ontbraken. De sprekers voerden het woord tot velen terwijl de muziek de stemming van de markt verhoogde. Ook nu duurde de drukte voort tot laat in de middag.
Op de veemarkt waren aangevoerd: 101 koeien, 18 vette kalveren, 53 nuchtere kalveren en 46 schapen, alle overgenomen door de N.V.C. tegen regeringsprijzen, 6 koeien voor de vrije markt. Noteringen als vorige week.
Zaterdag 20 november 1943
De heer D.J. ten Cate 50 jaar
Onze stadsgenoot de heer D.J. ten Cate viert vandaag zijn 50ste geboortedag. Hij behoort niet alleen tot de kring van de vooraanstaande zakenleden van Winschoten, maar vervult tevens de belangrijke functie van voorzitter van de “Detex”, de vakgroep van de detailhandelaren in manufacturen enz. Als zodanig verricht hij veel en belangrijke arbeid, welke door zijn vakgenoten zeer gewaardeerd wordt.
De heer D.J. ten Cate
Zaterdag 4 december 1943
Tentoonstelling Winschoter Pluimvee- en Konijnenclub
De Winschoter Pluimvee- en Konijnenclub heeft de traditie getrouw weer een nationale tentoonstelling georganiseerd en ondanks de moeilijke tijdsomstandigheden is het haar weer gelukt daarin te slagen. De tentoonstelling mag zich toch in alle opzichten laten zien. Ze wordt gehouden in de garage van de”RIVAM”, die voor deze gelegenheid wat de ruimte en de verlichting betreft volkomen aan dit doel beantwoordt.
De tentoonstelling werd gisteravond in een druk bezochte vergadering van de club officieel door de voorzitter de heer F. Jager geopend. Hij heette bij opening van deze 19de tentoonstelling de aanwezigen hartelijk welkom en sprak er zijn verheuging over uit dat ondanks de vele moeilijkheden, die overwonnen moesten worden, het gelukt was deze tentoonstelling tot stand te brengen. Ruim 500 dieren zijn er tentoongesteld en de expositie geeft te zien dat het aantal konijnenfokkers nog steeds stijgende is.
Dinsdag 28 december 1943
Cabaret-Revue Harry Dietrich
Onze Winschoter kleinkunstenaar heeft een tournee van enkele maanden door vrijwel geheel Nederland gemaakt en vooral in het zuiden des lands veel succes gehad met zijn cabaret-revue ”Als je maar Lol hebt”. Na zijn terugkeer werd de 100ste voorstelling van de revue op Tweede Kerstavond gegeven in de kleine zaal van Wissemann, die zeer goed bezet was.
Het programma zit goed in elkaar en de veelzijdigheid van Harry Dietrich stelt hem in staat de nodige variatie te brengen. Het eerste deel brengt een conference, goede accordeon-soli van de Jolly’s, liedjes van Harry en van Lies en van beide samen wat nieuwe goocheltrucs. De keuze van de liedjes was goed. “Het Klokje van Zeven”, bracht Harry op verdienstelijke wijze.
Het tweede deel begon met een Volendammer nummer, dat zeer in de smaak viel en eindigde met een revueschetsje dat, al was het niet nieuw, door de komische wijze waarop het gebracht werd, daverend insloeg. Een profeet wordt in eigen land niet geëerd, maar het Winschoter publiek maakt met Harry Dietrich een uitzondering.
Winschoter Courant – Vrijdag 31 december 1943
Archief:
B.H. Schipper
Bronvermelding:
Nieuwe Winschoter Courant
Winschoter Courant
