Allerheiligenmarkt – Adrillen
Gemeente Winschoten
Sinds mensenheugenis kent Winschoten op de eerste maandag in november een jaarmarkt, in de volksmond Allerheiligenmarkt genoemd. Deze grootste jaarmarkt in de provincie, waar naar schatting 60.000 mensen uit alle windrichtingen op afkomen, bestaat uit een vee- en goederenmarkt, lunapark en een overdekte hobbymarkt. Op de tweede maandag in november wordt deze Allerheiligenmarkt of ook wel genoemd “Lutje Adrillen”, nog eens dunnetjes overgedaan. Alleen is er dan geen hobbymarkt meer.
De gemeente Winschoten heeft aangenomen dat de officiële start van de Allerheiligenmarkt in 1816 zou moeten hebben plaatsgevonden.
Wanneer de eerste Aller- heiligenmarkt werd gehouden is niet bekend. Stukken of bescheiden ontbreken waaruit één en ander zou kunnen worden opgemaakt.
Het is wel bekend dat het eerste raadsbesluit van de te houden weekmarkten geda- teerd is van 24 december 1816. Bij dat besluit werd bepaald dat de markten niet meer op dinsdag en vrijdag maar op maandag en donderdag zouden worden gehouden.
Gezien de plaatselijke verordening van de Schout en Raad der Gemeente Winschoten heeft de eerste Allerheiligenmarkt op zijn vroegst plaats gevonden in 1817 en niet in 1816.
Rijksarchief in de Provincie Groningen
Groningen 22 november 1954
Onderwerp: Allerheiligenmarkt te Winschoten
Gericht aan de heer B.W. Blaauw, Acacialaan 18 te Winschoten
Een gedeelte uit de berichtgeving over Allerheiligenmarkt te Winschoten:
Uit tal van besluiten blijkt niets van het bestaan van de Allerheiligenmarkt voor 1810.
Bij besluit van de gemeenteraad te Winschoten d.d. 24 december 1816 werden de markten aldaar nader geregeld. In het archief der gemeente is dit niet meer te vinden. Ook in de couranten van die dagen komt er niets van voor.
De inhoud van het besluit is niet meer bekend.
Blijkens een vermelding in het archief der provincie Groningen bestond de 1 novembermarkt in 1833. Deze markt was van weinig belang. Zij komt in diverse almanakken, die marktdagen vermelden, niet voor. Voor het eerst is dit het geval in de almanak voor het jaar 1835, uitgegeven door J.J. Doesburg. In dat jaar werd de markt gehouden op maandag 2 november. Deze almanak voor het jaar 1834 bleef niet bewaard, die voor het jaar 1833 vermeldt de Allerheiligenmarkt nog niet. Bovenstaande almanak was er een van ondergeschikt belang. De toonaangevende Oomkens regeringsalmanak noemt deze markt voor het eerst in 1838. Ook de Groninger Volksalmanak voor 1837 maakt er melding van, doch deze almanak is van een ander karakter dan de eerder genoemden.
In het Verslag van de toestand der provincie Groningen 1850 (blz.92) wordt de Allerheiligenmarkt te Winschoten nog niet gerekend tot de belangrijke veemarkten. Er werden in dat jaar 25 veemarkten gehouden in de provincie. In het volgende jaar, 1851, vonden er 50 veemarkten plaats en nu (blz.123) worden die te Winschoten wel genoemd.
De Allerheiligenmarkt te Winschoten zal aan belangrijkheid hebben gewonnen naarmate de verbindingswegen met de omgeving werden verhard en naarmate de aanwinning en ontginning van gronden toenam. De “stichting” van deze markt dient gezocht te worden in archieven te Winschoten tussen 1811 en 1833, eerst in 1835 was een zeker bekendheid verkregen. De grote reputatie kwam later na 1850, toe ook de opkomst van Winschoten een aanvang nam.
De Rijksarchivaris in Groningen,
Klik op het persbericht om de afbeelding te vergroten.
